Турысцка-краязнаўчы маршрут

 «Праваслаўныя святыні Ільяншчыны» 

Аўтары: творчая група вучняў аб’яднання па інтарэсах «Асновы праваслаўнай культуры» ДУА «Ільянская сярэдняя школа імя А.А.Грымаця» Вілейскага раёна Мінскай вобласці

Кіраўнік: Кіпель Зоя Анатльеўна, кіраўнік аб’яднання па інтарэсах «Асновы праваслаўнай культуры»

Мэта экскурсіі: выхаванне ў вучняў маральных якасцей грамадзяніна і патрыёта праз вывучэнне гістарычных помнікаў малой радзімы, садзейнічанне абуджэнню цікавасці да культурна-гістарычнай спадчыны малой радзімы, выхаванню нацыянальнай самасвядомасці праз беларускую культуру і гісторыю.

Задачы экскурсіі: стварыць умовы для прыцягнення вучняў у культурна-пазнавальную і даследчую дзейнасць, накіраваную на атрыманне ведаў аб гісторыка-культурнай спадчыне малой радзімы; садзейнічаць фарміраванню культурнага вопыту навучэнцаў, павышэнню іх інтэлектуальнага ўзроўню; садзейнічаць захаванню і прымнажэнню нацыянальнага, духоўнага і культурнага здабытку сваёй малой радзімы.

Тып экскурсіі: гістарычная.

Від экскурсіі: пешая.

Час экскурсіі: 1,5 гадзіны.

Працягласць экскурсіі:  3 км.

Маршрут экскурсіі: аг.Ілья вул.Школьная, 1 А (месца збору) → вул.17 Верасня, д.36 (царква святога прарока Іліі) → вул.Савецкая, 129 Б (сквер з памятным знакам у гонар в.Ілья, дзе была раней царква)  → вул.Савецкая, д.149 (Паклонны крыж аг.Ілья) → вул.Школьная, 1 А (канец экскурсіі).

Змест экскурсіі: падчас экскурсіі вучні пазнаёмяцца з гісторыяй узнікнення, асаблівасцямі архітэктуры праваслаўнай царквы святога прарока Іліі аг.Ілья, галоўнымі святынямі храма, месцам, дзе ўсталяваны памятны знак у гонар в.Ілья і Паклонным крыжам.

Агульныя метадычныя ўказанні да тэмы экскурсіі:

• папярэдняе вывучэнне гістарычнага матэрыялу;
• метадычная падрыхтоўка экскурсаводаў;
• экскурсія павінна вясціся ў адпаведнасці з патрабаваннямі дыферэнцыраванага падыходу.

Агульныя арганізацыйныя ўказанні: падчас экскурсіі строга сачыць за выкананнем правіл бяспекі ўдзельнікаў экскурсіі, правіл дарожнага руху, інструктаваць іх аб выкананні норм бяспекі пры аглядзе аб’ектаў.  

Уступленне да экскурсіі:

арганізацыйнае ўступленне зрабіць пры сустрэчы з групай да пачатку руху, прадставіцца групе, абгаварыць неабходныя арганізацыйныя пытанні і нагадаць аб правілах паводзін падчас экскурсіі, правілах дарожнага руху і нормах бяспекі;

у інфармацыйнай частцы ўступлення коратка паведаміць аб тэме і асноўных аб'ектах экскурсіі;

настроіць экскурсантаў на ўспрыманне будучай экскурсіі і ўстанавіць з імі эмацыйна-псіхалагічны кантакт;

працягласць уступлення - да 10 хвілін.

Заключэнне.

Заключэнне зрабіць ля будынка школы.

Працягласць заключэння – 10 хвілін.

ТЭХНАЛАГІЧНАЯ КАРТА МАРШРУТУ ЭКСКУРСІІ

«ПРАВАСЛАЎНЫЯ СВЯТЫНІ ІЛЬЯНШЧЫНЫ»

План работы школьнага народнага літаратурнага музея

«Вілейшчына літаратурная» на 2022/2023  навучальны год

Мэта: выхаванне ў вучняў нацыянальнай самасвядомасці праз асэнсаванне нацыянальных каштоўнасцей, традыцый, творчай і сацыяльнай самарэалізацыі кожнага вучня, далучэнне да духоўна-маральнай культуры.

Задачы: праводзіць пошукавую і даследчую работу;

збіраць і афармляць матэрыял па літаратурнаму краязнаўству; прапагандаваць накоплены матэрыял;

весці ўлік і захаванне фондаў;

выкарыстоўваць патэнцыял музея «Вілейшчына літаратурная» для выхаваўчай і паўрочнай работы.

Кіраўнік музея 

«Вілейшчына літаратурная»                                       А.А.Шушкевіч                 

Аглядная экскурсія "Ільянскія Далягляды" 

Віртуальная экскурсія «Вілейшчына літаратурная» 

Экспонаты экспозиции "Еврейская жизнь в Илье"

Jewish life in Ilya Exhibition Items Part 1

Часть 1 Экспозиция "Еврейская жизнь в Илье" виртуальная экскурсия

Jewish life in Ilya The Exhibition Part 2

Часть 2 Экспозиция "Еврейская жизнь в Илье" виртуальная экскурсия

Jewish life in Ilya The Exhibition Part 3

Часть 3 Экспозиция "Еврейская жизнь в Илье" виртуальная экскурсия

Відэаагляд музея "Ільянскія далягляды" на англійскай мове

Экскурсія ў музеі "Ільянскія далягляды" на англійскай мове

Экскурсія “Музейны алфавіт”

Экскурсія “Народнае ткацтва”

Аўтары: навучэнцы 6,7 класаў

ДУА “Ільянская сярэдняя школа імя   А.А. Грымаця”.

Кіраўнікі: Маркевіч Люцыя Францаўна, кіраўнік школьнага народнага музея “Ільянскія далягляды”, Шушкевіч Аксана Аляксееўна, кіраўнік школьнага народнага музея “Вілейшчына літаратурная” дзяржаўнай установы адукацыі  “Ільянская сярэдняя школа імя А.А. Грымаця”.

Мэта экскурсіі: азнаямленне з памятнымі мясцінамі  Ільяншчыны, выхаванне пачуцця грамадзянскасці і патрыятызму.

Задачы экскурсіі: зацікавіць жыхароў і гасцей нашага рэгіёна важнай краязнаўчай інфармацыяй;

прадставіць пазнавальныя і рэкрэацыйныя магчымасці цудоўнага краю і здабыць новыя звесткі пра малую Радзіму;

прапагандаваць дзейнасць  школьных народных музеяў дзяржаўнай установы адукацыі  “Ільянская сярэдняя школа імя   А.А. Грымаця”.

Тып экскурсіі: краязнаўчая.

Від экскурсіі: аўтамабільна-пешая.

Доўжыцца экскурсія: 5 гадзін 14 хвілін

Працягласць – 30,5 км

Маршрут экскурсіі: месца сустрэчы з групай Вілейскі раён, аг.Ілья, вул. Школьная, 1а

в.Ілья – в.Абадоўцы – в.Бязводнае – в.Кавалі   –   в.Баяры – в.Барсукі – в.Суднікі –  в. Калодчына –  в.Асцюковічы – в.Ілья.

Змест экскурсіі:

У распрацаваны маршрут уключаны разнастайныя аб’екты, што дазваляе зацікавіць шырокае кола наведвальнікаў.

Маршрут знаходзіцца на шляху да зон адпачынку, месц паломніцтва, побач са значнымі турыстычнымі аб’ектамі. Гэта дае магчымасць экскурсантам шмат пабачыць і даведацца, нават проста адпачыць. Ён можа быць прапанаваны аматарам розных відаў транспарту. Прыводзяцца змястоўныя гістарычныя факты з выкарыстаннем літаратурных крыніц, а таксама тыя, якія атрыманы ад розных людзей у час сустрэчы з імі ў школе ці ў паходах і экскурсіях.

Уключаныя ў маршрут навакольныя вёскі – найкаштоўнейшыя аб’екты краязнаўства.

Агульныя метадычныя ўказанні да тэмы экскурсіі:

• экскурсавод павінен мець вялікі запас ведаў аб аб’ектах экскурсіі;
• экскурсія павінна весціся ў адпаведнасці з патрабаваннямі дыферэнцыраванага падыходу.

Агульныя арганізацыйныя ўказанні:

падчас экскурсіі строга сачыць за выкананнем правілаў бяспекі ўдзельнікамі экскурсіі, правілаў дарожнага руху, інструктаваць экскурсантаў аб захаванні нормаў бяспекі пры аглядзе аб'ектаў.

Уступ да экскурсіі:

Арганізацыйны ўступ  зрабіць пры сустрэчы з групай да пачатку руху, прадставіцца групе, абгаварыць неабходныя арганізацыйныя пытанні і нагадаць аб правілах паводзін падчас экскурсіі і нормах бяспекі;

у інфармацыйнай частцы ўступу коратка паведаміць аб тэме і асноўных аб'ектах экскурсіі;

наладзіць экскурсантаў на ўспрыманне маючай адбыцца экскурсіі і ўсталяваць з імі эмацыйна-псіхалагічны кантакт;

працягласць ўступлення 5 хвілін;

Заключэнне.

Заключэнне зрабіць ля каталіцкага  касцёла “Найсвяцейшае Сэрца Езуса”

Працягласць заключэння – 5 хвілін.

ТЭХНАЛАГІЧНАЯ КАРТА МАРШРУТА ЭКСКУРСІІ  “ПАМЯТНЫЯ МЯСЦІНЫ ІЛЬЯНШЧЫНЫ”

Фота 1. ДУА “Ільянская сярэдняя школа імя А.А.Грымаця”	Фота 2. Школьны народны музей “Вілейшчына літаратурная”
Фота 3.  Школьны народны музей “Ільянскія далягляды”	Фота 4. Капліца ў в.Абадоўцы
Фота 5. Гаспадарчыя пабудовы 19 ст. у в.Абадоўцы	Фота 6. Вінакурня ў в.Абадоўцы
Фота 7.  Месца растрэлу яўрэяў у гады Вялікай Айчыннай вайны. Помнік на месцы пахавання	Фота 8. Брацкая магіла савецкіх воінаў і партызан
Фота 9. Свята-Ільінская праваслаўная царква	Фота 10. Каталіцкі касцёл “Найсвяцейшае Сэрца Езуса”

Тамара Пяркоўская

Беларусь

Беларусь, радзіма

Збажыны і мяты,

Партызанскіх сцежак

І жывых крыніц,

Дзе зямля зазнала

Гора сэрцам маці,

Дзе з руін узняўся

Прыгажун мой Мінск.

Беларусь, радзіма,

Родны край азёрны –

Чую пляск вясновы

Гойнае вады,

Што зямлю лячыла,

Абмывала зоры

Ад крыві і поту,

Ад твае бяды.

Я гляджу шчасліва,

Як мой край квітнее.

І гараць усмешкі

У вачах людзей,

Як на мірным небе

Сонца ружавее,

Ззяць яму заўсёды

Для людскіх надзей

Ганна Новік

Роздум ля помніка

У гэты ранак любою пагодаю,

Як штогод на радзімай зямлі,

Са сцягамі і ўзнагародамі

Ветэраны на плошчу пайшлі.

І спыніліся тут, перад помнікам

Маладым, ды даўно нежывым,

Тагачасным сапёрам, падводнікам –

Усім паўшым сябрам баявым.

Вочы добрыя, цёплыя, смелыя,

Праз гады не пабляклі яны.

У мундзірах стаяць пасівелыя

Пераможцы мінулай вайны.

Кожны з іх неаднойчы паранены.

І нямогласці кожны не рад.

Нібы сонца глядзіць прытуманена

На былых гераічных салдат.

І ўсё ж, хоць якою нагодаю,

Як штогод на радзімай зямля,

Са сцягамі і ўзнагародамі

Нашы людзі на плошчы пайшлі.

Уладзімір Анціпенка

Солдаты минувшей войны

Сегодня здесь, в просторном этом зале,

Седые ветераны собрались,

С гвардейской выправкой и лицами из стали,

Они как будто в бронзе отлились.

И нет средь них ни первых, ни последних,

Ни худших и не лучших – все равны:

Ведь всем пришлось идти до дней победных.

Опаснейшими вёрстами войны.

Я слышал мудрое поэтово сужденье,

Что тот, кто кровью заплатил войне,

Кто перенес страданья и лишенья,

Героем стал в родимой стороне.

Я славлю вас, седые ветераны,

В 50-летний мирный юбилей!

За ваши подвиги, за фронтовые раны –

Поклон вам низкий мой и всех людей.

Баляслаў Мякчыла

Ты ў маім сэрцы, Вілейка

Яснага неба высокі блакіт,

Плыні задумлівай змейка –

Вобраз Радзімы складаеш такі

Ты ў маім сэрцы, Вілейка.

Можа, Вілейка, цябе параўнаць

З летнім прысадам квяцістым,

Як над вячэрняй ракой зазвіняць

Песні дзяўчат галасістых.

Ведаю, што калі выпадзе быць

Мне на чужыне далёка,

Я па табе сумаваць і тужыць

Буду, мой край сінявокі.

Кнігу жыцця я ў душы разгарну

Радасць пазнаўшы і гора.

Мілую ўспомню маю старану,

Сонечны, светлы мой горад.

Сяргей Паўлоўскі

Беларусь

 Сплывае дзень у вечную пустэчу,

Паветра пахне чабаром і мятай,

Нячутнай птушкай апусціўся вечар,

А ў шатах клёнаў задрамалі хаты.

З  нізін крадзецца прадзіва туману,

Над камінамі затаіўся бусел.

Ідыліяй такой зачараваны,

Табе ў любві і вернасці клянуся.

І цягне рукі цень даўгі і тонкі,

Адбіткі неба на старой рабіне –

Гаркавым сокам набрынялі гронкі,

І ў прыцемку іх жар пякучы стыне.

Ладдзю тугі, самоты і адчаю

І сполахі далёкія зарніцы

Схавае за барвовым небакраем

Мой светлы дзень, што зноўку паўтарыцца.

Роза Шерая

Последний путь

Их вели по последней дороге,

Как скотину вели на убой.

И сжимались сердца от тревоги…

Резал сердце толпы этой вой.

Их всё гнали, и гнали, и гнали…

Стариков, матерей и детей…

А сельчане безмолвно рыдали –

Шли к могиле сотни людей…

Боже мой! Живыми евреев

Подожгли, как дрова в печи,

Торопились враги поскарее

Тот смертельный костёр развести,

Лес стонал от безмерной боли,

Небо стыло над ямой живой,

А кровавое пламя скорби

Бередило ильянцев покой.

Уцелевших было немного,

Их в чужбину ветер унёс.

А село Илья помнит дорогу

Жертв еврейских

И море слёз.

Дзмітрый Пятровіч

Ветэранам

Ніколі мы не бачылі вайны…

Не зведалі пакутаў і няволі…

А колькі юнакоў тае вясны

Сустрэлі смерць на ратным жытнім полі!

Крывава-залатыя каласы

Зіхцелі ў промнях сонца маладога…

І плакалі-спявалі верасы,

І ў шлях далёкі клікала дарога…

На той дарозе – зарыва баёў,

Сяброў магілы  і –  скрозь зарыва гарматы  –

На адпачынку – пошчак салаўёў…

А потым зноў –  атакі, медсанбаты…

І ля рэйстага песні пад гармонь,

І агняцвет салюту пад Берлінам…

Каханай вочы… На плячы далонь…

І словы першыя дачкі і сына…

Хоць пройдзе час, суцішацца гады –

Спакою не даюць старыя раны…

Паклон вам, дарагія ветэраны, –

Цвітуць вясною мірныя сад

Ігар Кунавіч

Я – беларус

Я – беларус, і гэтым ганаруся,

што тут радзіцца давялося мне.

І дзе б ні быў, заўжды сюды вярнуся,

каб зноў убачыць бульбу на стале.

Каб зноў прайсці лясамі і лугамі,

паслухаць на світанку журавоў.

Пачуць, як ліст шаруе пад нагамі,

дзе ў дзяцінстве пас калісь кароў.

Пачуці мову – сэрцу дарагую,

пачуць, не даходзячы, здалёк.

Яскравую і мілую такую,

бы ў цэлым збожжы сіні васілёк.

І я хачу, каб дзеці размаўлялі

на нашай мове, а не на чужой.

Бо нашу мову нам ад бога далі

Падзякуй – і не трэба  нам другой.

Каб занава прыйшлося нам радзіцца,

хацеў бы тут, дзе Броўка жыў Пятрусь.

Бо самая найлепшая зямліца

мая Радзіма – маці Беларусь!

Мікола Шабовіч

Прапіска

Я хаце абавязаны прапіскаю…

      А.Куляшоў

Я да цябе прапісаны, мой край,

Рачулкаю, што ў полізапятляла,

Сцяжынкай, што з бацькоўскага двара

Мяне ў жыццё і ў людзі выпраўляла,

Я да цябе прапісаны, мой край,

Сузор’ямі, і месяцам над хатай,

Жытамі, што падперлі небакрай

І абяцаюць ураджай багаты.

Я да цябе прапісаны, мой край,

Матулі наймілейшымі вачыма.

Якіх, хоць цэлы свет ты абшукай,

Мілей знайсці – ніколі немагчыма.

Мікола Кутас

Там, дзе Вілія змейкаю

Атачыла бары,

Месца клічуць Вілейкаю

З дзён мінулых, старых.

Горад свой людзі гордыя

Узвялі над куп’ём,

Баранілі ад ворага,

Шанавалі сваё.

Адмяталі бязроднае,

Богу, каб не грашыць,

І, урэшце, свабоднымі

Навучыліся жыць.

Мкне да Нёмана Вілія

І ўдзень, і ўначы.

Так і мне, горад мілы мой,

Ад цябе не ўцячы.

ВИЛЕЙСКИЙ РАЙОН

ГОСУДАРСТВЕННОЕ УЧРЕЖДЕНИЕ ОБРАЗОВАНИЯ
«ИЛЬЯНСКАЯ СРЕДНЯЯ ШКОЛА ИМЕНИ А.А.ГРИМОТЯ»

НАРОДНЫЙ ЛИТЕРАТУРНЫЙ МУЗЕЙ «ВИЛЕЙЩИНА ЛИТЕРАТУРНАЯ»

Разделы экспозиции:

• “Связь времён”;
• “Каждый край имеет тех, кого воспевают”;
• “Здесь земля такая”;
• “Их помнит Вилейская земля”;
• ”Эстафета в надёжных руках”.

     Музей работает по следующим направлениям: работа Совета музея, подготовка экскурсоводов, проведение экскурсий в музее, презентация книг, литературное краеведение (переписка с писателями, переписка с музеями, сбор книг, рукописей, фотографий, сбор и систематизация  материалов из периодической печати), пропаганда материалов музея на уроках и во внеклассной работе, проведение уроков и мероприятий на базе музея, работа клуба “Интересные встречи”, экскурсии и путешествия.

     Музей награждён грамотами, Почётной медалью в честь 2000-летия крещения Руси, дипломом Союза писателей Беларуси.

ЦЕННЫЕ ЭКСПОНАТЫ МУЗЕЯ

ЭКСПОНАТ 1

     Письмо Максима Танка к руководителю музея «Вилейщина литературная»

     Максим Танк (Евгений Иванович Скурко) с осени 1926 года по осень 1928 года учился в Вилейке, в русской гимназии, принадлежащей товариществу частной средней школы. В это время он начинает заниматься литературным творчеством. С 25 октября 1939 года литработник в редакции областной газеты города Вилейки. В последние годы жизни поддерживал переписку с музеем «Вилейщина литературная»

ЭКСПОНАТ 2

     Рукопись-автобиография Ивана Лашутки 

     Автобиография написана 10 мая 1991 года. Иван Иосифович Лашутко родился в 1933 году в деревне Бояры Вилейского района Минской области. Окончил Ильянскую среднюю школу, Белорусский государственный университет. Учительствовал на Вилейщине. Автор трёх поэтических сборников: ”Свята дваіх”, “Край верасовы”, “Святло слова”. В 1996 году принят в Союз писателей Беларуси. Умер в 2004 году.

ЭКСПОНАТ 3

     Книга с автографом Янки Бриля 

     Иван Антонович Бриль выбирался депутатом Верховного Совета БССР от Ильянской округи Вилейского района Минской области. Неоднократно приезжал в Илью. Встречался с населением и учащимися. В музее имеется переписка с писателем, начиная с 1996 года, пять книг с автографами, 15 фотографий разных лет жизни писателя.

     Книгу под редакцией трёх писателей: А.Адамовича, Я Бриля, У.Калесника – “Я з вогненнай вёскі” (Минск. “Мастацкая літаратура” 1983) И.А.Бриль подарил музею “Вилейщина литературная” 21 апреля 2004 года.

ВИЛЕЙСКИЙ РАЙОН

ГОСУДАРСТВЕННОЕ УЧРЕЖДЕНИЕ ОБРАЗОВАНИЯ
«ИЛЬЯНСКАЯ СРЕДНЯЯ ШКОЛА ИМЕНИ А.А.ГРИМОТЯ»

НАРОДНЫЙ КРАЕВЕДЧЕСКИЙ МУЗЕЙ «ИЛЬЯНСКИЕ ДАЛЯГЛЯДЫ»

Разделы экспозиции:

• “Водгукі ліхалецця”;
• “Пад прасамі гісторыі”;
• “Польскі перыяд”;
• “Савецкі” перыяд”;
• “Рамёствы, мастацтва і быт”;
• “Гісторыя Ільянскай школы”.

     Цель деятельности музея «Ильянские далягляды» – создание условий для развития личности путем включения  учащихся в разнообразные виды работы.

     Музей «Ильянские далягляды» содействует развитию у учащихся   исторического мышления, музейной культуры,  присоединяет к диалогу со старшим поколением.

     Поисково-исследовательская деятельность, подготовка и проведение экскурсий, организация и проведения выставок, коллекционирование, шефство над ветеранами войны и труда, обновление экспозиций, работа с документами в музеях и архивах, встречи с интересными людьми, работа со СМИ, выступления на конференциях - все это формирует у наших учащихся лучшие качества гражданина и патриота.

ЦЕННЫЕ ЭКСПОНАТЫ МУЗЕЯ

ЭКСПОНАТ 1

      Ядро 1812 года

     Артилллерийское ядро (152 мм) времен Отечественной войны 1812 года найдено нашими краеведами в Илье.

ЭКСПОНАТ 2

      Копия свидетельства о смерти М.К. Огинского

     Наша делегация в 2013 году посетила населенный пункт Гузово в Польше. Там мы смогли получить копию свидетельства о смерти известного государственного деятеля, музыканта и композитора Михала Клеофаса Огинского, который  до своего участия в восстании Тадеуша Костюшко, владел ильянскими землями.

ЭКСПОНАТ 3

      Металлическая кружка, найденная на месте сожженной фашистами д.Любча 

     5 мая 1943 года фашистами за связь с партизанами были сожжены две местные деревни Любча и Борки. Во время уборки мемориального комплекса “Любча - Борки” была найдена самодельная металлическая кружка, принадлежащая мирным жителям.